گرایش به دانش و نوآوری در اقتصاد دنیا از همیشه مشاهده می شود، ضرورت حصول و نیل به یک اقتصاد دانش بنیان، ایجاد محیطی اقتصادی است که حمایت از سرمایه گذاری در اطلاعات و ارتباطات را هدف نخست خویش بداند. از دیگر ویژگی‌های این محیط اقتصادی ، ایجاد فضای قانونگذاری لازم ، آزادی جریان دانش و تشویق کارآفرینی است. چهار شاخص های که لازم و ملزوم ایجاد فضای اقتصاد دانش بنیان خواهد بود.
اکنون که با تاکید مقام معظم رهبری ، رسیدن به اقتصاد دانش بنیان ، یکی از اصول و اهداف اصلی کشور معرفی شده است ، لازم است فضایی باز و مهیا جهت توسعه این بخش اقتصادی مولد را فراهم آورد.
آنچنان که در معرفی چهار شاخص های اصلی اقتصاد دانش بنیان گفتیم ، باید غذایی مناسب جهت اصول نتایج ملموس فراهم گردد ، آیا این شرایط در کشور فراهم است؟ ی قانونگذاری و آیین‌نامه‌های دستگاههای محرک اقتصادی کشور در سالیان اخیر به سوی خلق فضای حقوق و قوانین لازم جهت ایجاد و گسترش دانش در فعالیت های اقتصادی حرکت کرده ، هرچند که لازم است این قوانین و مقررات به شکلی علمی تر ، بومی شده و عملیاتی تدوین و به صورت گسترده تری برای آماده‌سازی فضای ورود علم، دانش و پژوهش به فعالیت های اقتصادی گام بردارد.
از سوی دیگر، لزوم بستر سازی و سرمایه گذاری در توسعه زیرساخت اطلاعاتی و ارتباطی کشور به عنوان جان مایع و محرک اقتصاد دانش بنیان ضروری است. ضرورتی که به نظر در کشور به صورت جدی و عملی مورد نظر واقع نشده است. ضعف زیرساخت ها، محدودیت آزادی و قوانین دست و پا گیر مرتبط و عدم سرمایه گذاری و جذب سرمایه مناسب در زمینه توسعه ارتباطات و اطلاعات، عاملی مهم در کندی حرکت چرخه اقتصاد دانش کشور است. بازی و آزادی جریان سیر دانش در کالبد اقتصاد کشور نیز به شکل جدی و اساسی از سوی مسئولان صورت نگرفته، که این امر با ایجاد بسترفعالیتی مناسب و همچنین تدوین مقررات و آیین نامه های تشویقی در ورود به حوزه کارآفرینی و اقتصاد علم محور ، میتواند سرعت حرکت موتور اقتصاد کشور به سوی علم گرایی و دانش بنیانی را سرعت بخشد.
در کنار آماده سازی شاخصه های اصلی ورود دانش به اقتصاد، باید ملزومات دیگری نیز مهیا شود که ایجاد شبکه های فراگیر از هسته های پژوهشی، مراکز علمی، گروه های اجتماعی و بنگاههای خصوصی در قالب اتاق های فکر مرتبط با یکدیگر، می توان ذخایر دانش کشـــور را توسعه داده و با تطبیق آن با نیازهای بومی و تولید دانش های نوین و سازگار، زمینه ثمربخشی و تحرک پویای اقتصاد مبتنی بر دانش را فراهم آورد.
حذف موانع مخل چون اخلال گران بازار، از سوی دولت ها باید در چهارچوب تدوین بسته قانونی خاص مورد حمایت قرار گیرد تا در کنار پرورش نیروی انسانی، تضمینی برای موفقیت طرح اقتصاد دانش بنیان شمارآید.
در جهان امروز با پیشرفت علم ونوآوری، دیگر تردیدی در تاثیرات ورود دانش به شاخه های جامعه وجودندارد. تاثیر اقدامات دانش بنیان بر اقتصاد جهان نیز به وفور قابل مشاهده است. حرکت پر شتاب اقتصاد جهان به سوی نوآوری و علم محوری، تحولی عظیم و عجیب را بوجـــود آورده، کشورما نیز جهت ایجاد تحول از یک سو و همچنین عدم جاماندن از چرخه های اقتصادی از سوی دیگر، لازم است با تدوین برنامه جامع تر، کاربردی تر و اصولی ، حرکت به سوی فعالیت های دانش بنیان در زمینه های مختلف چون اقتصاد را سرعت داده تا از طریق این ابزار مهم و کلیدی، کار آفرینی و اشتغال زائی را در وهله ی نخست به بار آروده و در دراز مدت رشد اقتصاد فزاینده و رؤیای تجارت آزاد و باز را به واقعیت تبدیل نماید.
حال که از نظر نیروی انسانی و استعداد و مهارت، از بسیاری از کشورها پیش تر هستیم، نباید در مقوله اقتصاد دانش بنیان از جهان عقب بیافتیم. جبران فاصله ی ایجاد شده از این کم توجهی سالیان سال به درازا خواهد انجامید.
نگارنده: کمال هلالی مطلق
