دنیای امروز به واسطه ابزار دیجیتالی و توسعه روابط مجازی، دنیایی است که مرزها را با خطی نقطه چین رو به رو فراموشی برده است. در دنیایی که مرزها کمتر به چشم می آید و ارتباطات میان افراد ساکن در نقاط مختلف جهان به راحتی میسر است، جهانی شدن امری ساده و حیاتی است. جهانی شدن فرآیندی است که مرزهای اقتصادی و سیاسی را به تدریج به فراموشی ســـپرده و ارتباطات کارآمد و مولد را به وجود می آورد. تمامی ابعاد روابط جوامع بشری، که از فعالیت های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی ، حقوقی و … نشأت میگرد؛ تحت تاثیر مستقیم جهانی شدن قرار می گیرد.
اقتصاد اما به عنوان اصلی ترین اهرم موثر در تعیین روابط جوامع با دولت ها، بیش از دیگر شاخص ها تحت تاثیر جهانی شدن قرار میگیرد.
جهانی شدن از نظر صندوق بین المللی پول (۱۹۹۷) عبارتست از وابستگی روزافزون کشورها به یکدیگر به علت افزایش و تنوع حجم مبادلات کالاها و خدمات بین کشورها، گردش جهان سرمایه و همزمان با آن، توسعه ی سریع فناوری، اما بعضی از پژوهشگران همانند «رنه بالز» جهانی شدن را ادغام بیشتر بازارهای جهان تعریف کرده است. مهم ترین ویژگی جهانی شدن که اقتصاد را تحت تأثیر قرار میدهد، عبارتست از :
۱- جهانی شدن رفتارهای اقتصادی
۲- به کارگیری تجارت جهانی به عنوان محرک توسعه ی اقتصادی
۳- تمرکز اقتصادی و رقابت پذیری
امروزه در روند جهانی شدن، به کار بردن از ابزار فناوری اطلاعات کمک فراوانی به کاهش هزینه ها داشته که این امر به خودی خود نیز باعث افزایش نرخ های رشد اقتصادی، تولیدهای ناخالص داخلی و درآمدهای ملی در کشورهایی شده که بیش از دیگران، روند ادغام بازار خویش با دیگر کشورها را جدی گرفته و توسعه اقتصادی خویش را در گرو ارتباطات اقتصادی جهانی بنا نهاده اند؛ امری که پژوهش های بسیــــــاری از اقتصادانان جهان به آن اذعان شده و روند اصلی سرعت دهی به رشد اقتصادی در کشورهای مختلف را تسهیل در جهانی شدن برشمرده اند.
این که رشد اقتصادي چه تأثیري بر تجارت خارجی دارد، بستگی به دو عامل دارد. اول اینکه رشد اقتصادي نرخ رشد تولید کالاهاي صادراتی و نرخ رشد تولید کالاهاي وارداتی را چگونه تحت تأثیر قرار میدهد (اثر تولیدي). دیگر اینکه الگوي مصرفی کشور در اثر رشد اقتصادي چگونه تغییر می کند (اثر مصرفی). به طور کلی، تغییرات حجم تجارت در فرآیند رشد بستگی به خالص آثار مصرفی و تولیدي داشته است. اگر آثار تولیدي و مصرفی هر دو موافق تجارت باشند، حجم تجارت به تناسب محصول از رشد سریعتري برخوردار خواهد شد و رشد حامی تجارت اتفاق میافتد. اگر آثار تولیدي و مصرفی هر دو مخالف تجارت باشند، حجم تجارت به تناسب محصول از رشد کمتري برخوردار خواهد شد و حتی ممکن است کاهش یابد (رشد ضد تجارت).
اما کشور ما ایران، به واسطه سیاست های دیپلماسی خاص و همچنین تحـــــــــریم های اقتصادی، گام های فراوانی را از سوق به سوی تجارت جهانی از دست داده است. این که این امـــــر ناشی از مورد دوم موارد فــــــوق بوده یا ریشه در محدودیت های رواـــــبط ایران دارد خود جای بررسی و واکاوی بیشتری دارد (هر چند که به نظر نمیرسد که تعارضی در تجارت با آثار تولیدی و مصـــــرفی کشور وجود داشته باشد و توسعه ی تجـــــارت خارجی با تکیه بر این عدم تنـــــاقض میتواند با سرعت بیشتری شکل بگیرد)، اما اتخــــاذ تدابیــــر دیپلماسی خاص و محدود بی شک نمیتواند توسعه جهانی روابط اقتصادی را در بر داشته باشد. تصمیم بر توسعه روابط همه جانبه با کشورهای همسایه در دولت جدید، تصمیمی عقلائی است، هر چند تا کنون به شکلی کامل و صحیح اجرا نشده؛ اما باید در نظر گرفت که نمرکز بر همسایگان و کشورهای منطقه، نباید ایران را از بازارهای جهانی دورتر و پهناورتر که قابلیت توسعه روابط اقتصادی در زمینه های مختلف را در خود دارد، غافل کند. این که به بهانه ی توسعه روابط تجاری با کشورهای همجوار، از رشد روابط با دیگر کشورها باز بمانیم ، نه تنها کمکی به رشد اقتصادی کشور نمی کند که با توجه به وابستگی کشورهای منطقه به قدرت های مختلف جهان، ریسک عدم تداوم بلند مدت روابط اقتصادی را نیز در بر میگیرد.
لازم است دستگاه دیپلماسی و اقتصادی کشور، علیرغم محدودیت ها، تدابیر و سیاست هایی را اتخاذ نماید که دروازه های تجاری را هر چه بیشتر رو به فعالان اقتصادی و قعالیت های مولد و توسعه محور بین المللی باز نماید. بی شک تاثیر این امر می تواند توسعه و رشد فراگیر اقتصاد را در زمینه های مختلفی چون اشتغال، تولید و صادرات در بر داشته باشد. تلاش برای توافق، بازگشت برجام، کاهش تحریم ها و در نتیجه توسعه روابط با کشورهای دور و نزدیک، عامل در بهبود شاخص های کلان اقتصادی کشور خواهد بود. امری که باید با دیدی وسیع به آن نگریسته و از برخی موارد غیر ضروری که در این مسیر قرار گرفته چشم پوشی نمود. باشد تا با گشایش های اقتصادی ، معیشت ملت نیز روز به روز بهتر و توسعه کشور میسرتر گردد.
