خزانه دار اتاق بازرگانی خرمشهر
بر کسی پوشیده نیست که عناصر اصلی کشاورزی، زمین، آب و هوا می باشد که کمبود و نقص هر یک از این عناصر می تواند بر کارائی فعالیت های کشاورزی تاثیر منفی بگذارد. زمین مرغوب، هوای مناسب و آب کافی جهت بهبود راندمان کشاورزی لازم و ضروری است.
صحبت در رابطه با هر کدام از این عناصر مجال وسیع و گسترده ای را می طلبد، حال که حجم وسیعی از کشور را زمین های مرغوب و حاصلخیر و آب و هوای متنوع در بر میگیرد بد نیست اشاره ی مختصری به مقوله ی آب داشته باشیم.
آب مناسب و کافی، عاملی مهم در توسعه پروژه های کشاورزی در جهان می باشد و کشور ما نیز به واسطه وجود رودهای آبی متعدد و چاه های زیر زمینی قابلیت توسعه کشاورزی را در دل خود جای داده است. اما در سال های اخیر و به ویژه در ۱۰ سال منتهی به سال ۹۸، شاهد خشکسالی قابل لمس و تاملی بوده ایم که اغلب پروژه های کشاورزی بسیاری از استان ها را با مشکل جدی و اساسی روبرو کرده و کشت بسیاری از محصولات کشاورزی را با ممنوعیت از سوی وزارت جهاد کشاورزی مواجه نموده است.
در دو سال اخیر (سال های ۹۸ و ۹۹) به واسطه بارش مناسب رحمت الهی و جاری شدن آب در رودخانه های کشور، مشکل بی آبی تا حد زیادی کاهش یافته و حتی بسیاری از انهار خشک و بایر سالیان اخیر نیز به کالبد رگ های جاری کشاورزی کشور بازگشته اند. مدیریت صحیح و اصولی جریان بارش های این دو سال اخیر می توانست تمام تهدید های متحمل شده را به فرصتی بی بدیل در توسعه کشاورزی تبدیل نماید اما متاسفانه شاهد عملکردی در جهت مخالف این فرضیه بوده ایم به شکلی که عدم ذخیره سازی مناسب و لایروبی نکردن انهار اصلی که منجر به انسداد مسیر جریان آب نیز شده بود به عنوان برخی از دلایل تحمیل ضرر و زیان به فعالیت های کشاورزی در چند استان جنوبی و شمالی کشور به شمار میرود.
به عنوان مثال می توان به کاشت برنج های شلتوک در سال گذشته در استان خوزستان به دلیل بارش های مناسب اشاره کرد که علیرغم جمع آوری حجم وسیعی از این محصول در سیلوهای این استان بدلیل عدم مدیریت صحیح، نبود امکانات مناسب و برنامه ریزی نادرست محصول با نصف قیمت به فروش رفته یا همچنان نزد کشاورزان تخزین شده است.
در کنار پیامدهای مثبت و منفی بارش های رحمت الهی، شیوع بیماری کرونا در چند ماه پایانی سال ۹۸ و آغاز سال جاری، اثرات غیر قابل انکاری نیز بر فعالیت ها و تولیدات کشاورزی بر جای گذاشته است. محدودیت های بازار تقاضای کالاهای کشاورزی در داخل کشور، کم شدن قدرت خرید مردم و بسته شدن مرزهای صادراتی، رکود قابل ملاحظه ای در تولید و عرضه محصولات کشاورزی بر جای گذاشته است.
با توجه به رسیدن فصل برداشت برای بسایر از کالاهای عمده کشاورزی ایران و حصول مشکلاتی که در بالا تلویحاً به آن اشاره شده است، ضرر و زیان هنگفتی به فعالان این عرصه وارد نموده است تا جائیکه بسیاری از کشاورزان و تولیدکنندگان محصولات صیفی، تره بار و آبزی پروران ناگزیر به عدم برداشت محصولات و یا فروش آنها به ارزش ۲۰ درصد قیمت واقعی شده اند که این امر علاوه بر عدم جبران هزینه ها سبب ایراد ضرر به قعالان کشاورزی ، هدر رفت سرمایه ها و احتمالاً کاهش فعالیت های کشاورزی در سال های آتی خواهد شد.
از این رو و با اشاره به مواردی که به صورت مختصر بدان اشاره شد، نیاز به تدوین برنامه جامع کشاورزی بر اساس بازار عرضه و تقاضا و همچنین پیش بینی صادرات، به صورت کاملا مطالعه شده و هدفمند احساس می شود که ضرورت نگاه ویژه مدیران و مسئولان این عرصه را بیش از پیش بر قعالان اقتصادی این مجال مبرهن کرده است.
راهکارهایی چون:
- برنامه ریزی کشاورزی بر موازین نیاز داخلی و بازار تقاضای فعال کشور و همچنین پیش بینی صادرات با انحراف ۳۰ درصدی با هدف جلوگیری از کشت بی رویه و هدر رفت ذخائر و سرمایه کشور
- برنامه ریزی کشت محصولات با بهره از الگوی آب و هوای منطقه، حاصلخیزی خاک و وجود منابع طبیعی چون آب کافی در هر استان
- مکلف نمودن مراکز اموزشی و پژوهشی وزارت جهاد کشاورزی نسبت به تهیه طرح های توجیهی کشاورزی به صورت نسبی در هر استان و شهرستان با توجه به شرایط مطلوب و هدفگذاری شده
- اصلاح اراضی کشاورزی و احداث کانال های آبرسان و زهکشها در سراسر کشور با بهره گیری از طرح ۵۵۰ هزار هکتاری مقام معظم رهبری
- ایجاد بانک اطلاعاتی کشاورزی در کشور به صورت تفکیکی مناطق و محصولات قابل زرع
- خرید تضمینی محصولات کشاورزی
- پرداخت تسهیلات کم بهره و بلند مدت به کشاورزات به ویژه متضررین در دوره کرونا و همچنین بخشودگی دیرکرد و جرائم وام های پیشین
- پرداخت یارانه حامل های انرژی صنعت کشاورزی
- جلوگیری از صادرات خام و کالاهای بدون بسته بندی مناسب
- معاف نمودن صادرات محصولات کشاورزی از برگشت ارز صادراتی
- پرداخت مشوق های مالی به تولیدکننده ها و صادرکنندگان نمونه صنعت کشاورزی
تنها نمونه ای از ده ها اقدام لازم و مناسب جهت پویائی و دمین روح نو در کالبد فعالیت های صنعت کشاورزی می تواند باشد که نیاز به تشکیل کارگروه های مناسب و همت مضاعف مدیران در این عرصه می باشد.
